Αφηγηματική ικανότητα

Η αφήγηση ιστοριών είναι μια αγαπημένη συνήθεια των παιδιών μιας και μέσα από αυτή γίνονται ήρωες τόσο πραγματικών όσο και φανταστικών ιστοριών!

Η εξέλιξη αυτής της δεξιότητας θέτει την βάση της αρκετά νωρίς μιας και απαιτούνται ικανότητες μερικές εκ των οποίων είναι οι:

  • Κοινή προσοχή
  • Σχέση αιτίου- αποτελέσματος
  • Θεωρία του Νου
  • Προοπτική σκέψη
  • Σημασιολογικές αναπαραστάσεις
  • Εργαζόμενη μνήμη
  • Χρήση κατάλληλων γλωσσικών μέσων

Ήδη από τα 3 έτη το παιδί ξεκινάει να διηγείται προσωπικά του βιώματα. Έπειτα, στα 4 έτη αρχίζουν να εμπλουτίζουν τις πληροφορίες που μεταδίδουν (προθέσεις, κίνητρα, αντιδράσεις) για τους ήρωες και τέλος, στην προσχολική ηλικία εμφανίζονται και οι φανταστικές ιστορίες.

Για να είναι ολοκληρωμένη μια αφήγηση προϋποθέτει δύο βασικά στοιχεία, την συνεκτικότητα, δηλαδή την οργάνωση μέσω των γλωσσικών μηχανισμών και την συνοχή, δηλαδή το κατάλληλα ανεπτυγμένο περιεχόμενο. Προκειμένου να είναι «καλό» το περιεχόμενο θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωταγωνιστές, χρονική και αιτιώδη σύνδεση γεγονότων, στόχο του πρωταγωνιστή και τρόπους επίτευξης, πιθανά εμπόδια και αντιδράσεις και τέλος την κατάληξη σε συνδυασμό με συμπεράσματα και συναισθήματα.

Πρώιμα σημάδια που μαρτυρούν ελλείμματα στην αφηγηματική ικανότητα είναι δυσκολίες στην Θεωρία του Νου, δηλαδή στη δυνατότητα να κατανοεί σκέψεις, κίνητρα και αντιδράσεις ανθρώπων. Επιπλέον, το φτωχό λεξιλόγιο και οι μορφοσυντακτικές δυσκολίες είναι σημαντικά για την συγκεκριμένη ικανότητα του παιδιού. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι ο διαταραγμένος χρονικός προσανατολισμός, το οποίο θα φέρει ως αποτέλεσμα αδυναμίες στη χρονική αλληλουχία της ιστορίας και πιθανότατα λανθασμένη πληροφοριοδότηση σχετικά με τον χρονικό προσδιορισμό των γεγονότων.

Τα ελλείμματα στην αφήγηση θα έχουν επιπτώσεις και στην μαθησιακή απόδοση του παιδιού, καθώς η σύντομη ανάπτυξη του περιεχομένου της ιστορίας και η αδυναμία οργάνωσης της δομής θα μεταφέρεται και στον γραπτό λόγο πέρα από τον προφορικό.

Δραστηριότητες για την βελτίωση της αφήγησης

Υπάρχουν δραστηριότητες οι οποίες ενισχύουν την αφήγηση και κάποιες ενδεικτικές είναι οι εξής:

  • Κάθε βράδυ διηγηθείτε τα νέα όλης της ημέρας σας και ζητήσετε από το παιδί να κάνει το αντίστοιχο για τη δική του ημέρα.
  • Διαβάστε παραμύθια και αναφέρετε βασικά στοιχεία του.
  • Ζητήσατε από το παιδί να σας «διαβάσει» το παραμύθι περιγράφοντας τι συμβαίνει σε κάθε εικόνα.

Ρηγατου Ιωάννα Μαρία