Από την γέννηση έως την εφηβεία υπάρχουν αναπτυξιακά ορόσημα όπου αναμένονται να αναπτυχθούν οι ικανότητες που μας καθορίζουν.Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει πως ένα παιδί δεν μπορεί να έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και ότι δεν θα κατακτήσει αυτά τα ορόσημα.Τουναντιον μπορούν να αναπτυχθούν πιο αργο ρυθμο.Ωστόσο οι μεγάλες αποκλίσεις μας εφιστούν την προσοχή και την παρακολούθηση.
Πιο συγκεκριμένα θα αναφερθούν βασικές αναπτυξιακές κλίμακες και πως αυτες εκδηλώνονται,επιγραμματικά, με μια σειρά από ικανότητες όπως:
- Κατά την Βρεφική ηλικία (-έως 1 έτους) αναμένεται να αναπτυχθεί η εμπιστοσύνη, ο ασφαλής δεσμός, η διαφοροποίηση του ατόμου από αλλά, οι πρώτες λεξεις καθως και τα πρώτα βήματα.
- Κατά την νηπιακή ηλικία (1-2 ½ έτη) αναπτύσσεται η αυτόνομια, η αυτοπεποίθηση, η υπερηφάνεια, ξεκιναει να καλλιεργείται ο αυτοέλεγχος, η συμβολική σκεψη και αυξάνεται το λεξιλογιο, η κινητικότητα και η εξερεύνηση.
- Κατά την προσχολική ηλικία (2 ½ -6 έτη) αναπτύσσεται η πρωτοβουλία, η αντιληψη για επίλυση προβλημάτων, η ρύθμιση του συναισθήματος, η ανάγκη για δομημένο περιβάλλον και κανόνων καθως και η εκδήλωση άγχους ή φοβιών.
- Κατά την σχολική ηλικία (6-11 ετη) εκδηλώνονται συναισθήματα κατωτερότητας ή υπεροχής, ικανότητας και αυτό αποτελεσματικότητας, ενώ αναπτύσσεται η ηθική συνείδηση αλλά και οι πραγματικοί ή παράλογοι φόβοι.
- Κατά την εφηβεία (12+..έτη) καλλιεργείται η ταυτότητα ή σύγχυση ρόλων, η αφαιρετική σκεψη και ο προσδιορισμός του εαυτού σε σχέση με τους άλλους.
Η ψυχοπαθολογία προσδιορίζεται από την εμφάνιση ενός συνόλου συμπτωμάτων (ασυνήθιστες μορφές συμπεριφοράς) οι οποίες παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Το άτομο δεν έχει αναπτύξει πλήρως καποιες από τις παραπάνω γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές ικανότητες (που αναφέρθηκαν παραπάνω) ανάλογα με την ηλικία του.
- Δεν αντιδρά σε καμία δυσμενή συνθήκη (π.χ θάνατος κοντινού προσώπου).
- Εμφανίζονται με τέτοια διάρκεια,ένταση και συχνότητα όπου το παιδί παρουσιάζει :1)περιορισμένη λειτουργικότητα (δυσκολια προσαρμογής στις συνήθειες και απαιτήσεις του κοινωνικού /φυσικού περιβάλλοντος), 2) δυσθυμία (το παιδί βιώνει έντονα δυσάρεστα συναισθήματα όπως άγχος ή θλίψη), 3) έκθεση σε κίνδυνο (το παιδί μπορεί να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους ).
Τα αγόρια εμφανίζουν πιο συχνά σε σύγκριση με τα κορίτσια νεύρο ψυχιατρικές διαταραχές με έναρξη κατά την νηπιακή ηλικία (όπως αυτισμό,Δεπ-υ,αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές).Ενώ παράλληλα τα κορίτσια εμφανίζουν πιο συχνά συναισθηματικές διαταραχές με έναρξη την εφηβεία (όπως κατάθλιψη και διατροφικές διαταραχές).
Οι πιθανές αιτίες που έχουν υπάρχουν για τις διαφυλικές διαφορές στην εκδήλωση της ψυχοπαθολογίας οφείλονται σε γενετικούς, βιολογικούς αλλά και κοινωνικούς παράγοντες. Ειδικότερα έχει αποδειχθεί πως η βιολογική ωρίμανση των αγοριών είναι πιο αργή σε σχέση με των κοριτσιών. Επιπρόσθετα οι διάφορες στην έκκριση ορμονών κατά την προγεννητική περίοδο επηρεάζουν αντίστοιχα την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Αν και η κοινωνική συμπεριφορά των παιδιών εξαρτάται από τις αξίες και την ανατροφή που επικρατούν στις εκάστοτε κουλτούρες,η παραπομπή ενός ατόμου σε έναν ειδικό γίνεται συνήθως από τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς.
Λογοθεραπεύτρια