Το διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ραγδαία σε όλους τους τομείς και πιο συγκεκριμένα στον ακαδημαϊκό και επαγγελματικό. Αν και ο ορισμός καθώς και τα κριτήρια του Εθισμού στο διαδίκτυο δεν είναι συγκεκριμένα, αναμφισβήτητα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό θέμα σε παγκόσμιο επίπεδο με προεκτάσεις κοινωνικές και εκπαιδευτικές.
Έφηβοι και εθισμός στο διαδίκτυο
Πιο συγκεκριμένα, ο Εθισμός στο διαδίκτυο επηρεάζει σε πολύ μεγάλο ποσοστό τους εφήβους. Επίσης, αρκετές έρευνες σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου στην Ελλάδα υποστηρίζουν ότι οι μαθητές μαθαίνουν να χειρίζονται το διαδίκτυο εμπειρικά και όχι ως αποτέλεσμα συντονισμένης μαθησιακής διαδικασίας σε ελεγχόμενο περιβάλλον και συνεπώς χωρίς σωστή κατεύθυνση και ενημέρωση για τους κινδύνους. Επιπλέον, το διαδίκτυο με τα ελκυστικά χαρακτηριστικά που διαθέτει παρέχει τη δυνατότητα στους εφήβους κυρίως αλλά και στα παιδιά και στους ενήλικες να δημιουργήσουν μία εναλλακτική ή και ιδεατή Online προσωπικότητα, δίνοντάς της τα χαρακτηριστικά που ιδανικά θα ήθελαν να έχουν στην πραγματική ζωή. Με το χρόνο, τα άτομα προσκολλώνται ολοένα και περισσότερο σε αυτή την Online προσωπικότητα, από την οποία εν τέλει λαμβάνουν περισσότερη ευχαρίστηση από ότι στην πραγματική ζωή.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου που το κάνουν τόσο ελκυστικό;
Τα βασικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου που το κάνουν τόσο ελκυστικό είναι ότι η πρόσβαση σε αυτό είναι εύκολη και γίνεται σε 24ωρη βάση, επίσης η επικοινωνία είναι άμεση και με χαμηλό κόστος. Αποτελεί έναν από τους πιο εύκολους τρόπους να γνωρίζει κανείς καινούργιους ανθρώπους με χαμηλό ρίσκο και αυτό εξαιτίας της ανεπισημότητας της online επικοινωνίας. Η επικοινωνία μέσω του διαδικτύου αυξάνει επίσης και τον πιθανό αριθμό των κοινωνικών δικτύων με τα οποία μπορεί να συνδεθεί κανείς. Το γεγονός ότι στην online κοινωνική δραστηριότητα είναι απίθανο να υπάρξουν επιπτώσεις στην πραγματική ζωή, ωθεί τα άτομα να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς καμία αναστολή. Επιπροσθέτως, το διαδίκτυο προσφέρει στο άτομο ταχύτητα και ταυτόχρονη επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και διαφορετικούς πολιτισμούς, την δυνατότητα ενός αλλαγμένου βιώματος του χώρου και του χρόνου, την ελευθερία μεταμόρφωσης του υποκειμένου σε άπειρες ψηφιακές προσωπικότητες.
Εθισμός στο διαδίκτυο με διαδικτυακά παιχνίδια
Το πιο ελκυστικό ‘’κομμάτι’’ του διαδικτύου αναμφισβήτητα είναι τα διαδικτυακά παιχνίδια. Τα παιχνίδια αυτά είναι ολοκληρωμένοι και συμπαγείς εικονικοί κόσμοι που ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας. Σε αυτά ο παίκτης έχει τον πλήρη έλεγχο μίας φιγούρας μέσα σε ένα ηλεκτρονικό κόσμο, αισθανόμενος κομμάτι του. Τα παιχνίδια αυτά προϋποθέτουν σύνδεση και παρέχουν τη δυνατότητα αντιπαράθεσης με άλλους παίκτες χωρίς αυτοί να βρίσκονται στον ίδιο χώρο ή ακόμα και στην ίδια ήπειρο. Οι τελευταίες εκδόσεις χαρακτηρίζονται από πιο περίπλοκα και ρεαλιστικότερα γραφικά, εικονικά περιβάλλοντα που αναπαριστούν τόσο σκηνικά της καθημερινότητας όσο και σκηνικά επιστημονικής φαντασίας. Τα παιχνίδια αυτά παρέχουν την δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλών προσωπικοτήτων και επικοινωνίας μέσω αυτών με άλλους χρήστες σε ένα φανταστικό κόσμο.
Τα παιχνίδια ρόλου
Η διαφορά μεταξύ των παιχνιδιών ρόλου και των υπόλοιπων παιχνιδιών είναι ότι στα πρώτα ο χαρακτήρας δομείται εξ ολοκλήρου από το μηδέν και υπάρχουν απεριόριστες δυνατότητες παρέμβασης στην εξέλιξη του. Η αξιοποίηση της φαντασίας σε αυτά τα παιχνίδια ξεπερνά κάθε προσδοκία, καθώς ο κάθε χρήστης μπορεί να φτιάξει μία περσόνα, όπως ακριβώς την φαντάζεται. Οι οπαδοί αυτού του είδους παιχνιδιών είναι από τους πιο “αφοσιωμένους”. Όσον αφορά την Ελλάδα, ενδεικτικά της εξάπλωσης των MMORPGs αναφέρεται η ανάπτυξη του «ηλεκτρονικού αθλητισμού», στον οποίο όπως και στον παραδοσιακό υπάρχουν αγωνίσματα, γήπεδα, τουρνουά, βραβεία, και θεατές.
Γιατί οι έφηβοι έλκονται τόσο πολύ από το διαδίκτυο;
Αναλογιζόμενος κανείς τις ανάγκες που έχουν οι έφηβοι στην δεδομένη αναπτυξιακή φάση θα καταλάβει γιατί έλκονται τόσο από το διαδίκτυο. Μέσα στον Κυβερνοχώρο οι έφηβοι μπορούν να εξερευνήσουν την ταυτότητα τους και πτυχές του εαυτού τους όπως τι άτομα είναι, τι θέλουν να κάνουν με την ζωή τους και τι σχέσεις επιθυμούν να έχουν και με τα δύο φύλα. Επίσης, στο διαδίκτυο ικανοποιείται και η βασική ανάγκη του ανθρώπου για εγγύτητα καθώς και το αίσθημα του ανήκειν. Επιπλέον, ακόμη και ο αποχωρισμός από την οικογένεια και τους γονείς παύει να πραγματοποιείται με την διαμόρφωση νέων σχέσεων. Το διαδίκτυο είναι κάτι νέο και περιπετειώδες το οποίο όμως οι γονείς δεν γνωρίζουν. Συνεπώς, μέσω του διαδικτύου ο έφηβος γνωρίζει νέο κόσμο και εμπειρίες αλλά και παραμένει στο σπίτι με τους γονείς του. Οι έφηβοι πλέον έχουν εξοικειωθεί με τον κόσμο του διαδικτύου καθώς βρίσκουν πληροφορίες για οτιδήποτε τους απασχολεί ακόμη και για παγκόσμια θέματα και εξερευνούν πλευρές της ταυτότητας τους.
Τα θετικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου
Φυσικά το διαδίκτυο είναι ένας χώρος που έχει και πολλά θετικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, το διαδίκτυο διαθέτει και μία ‘’ευγενή’’ φύση, όπου τα άτομα μοιράζονται προσωπικά θέματα και προβληματισμούς, συναισθήματα, φόβους και επιθυμίες και προσφέρεται απλόχερα βοήθεια. Το γεγονός αυτό βοηθά το άτομο να εκδιλώσει αλλά και να κατανοήσει καλύτερα κάποιες βαθύτερες πτυχές του εαυτού, να λύσει ενδοπροσωπικά και διαπροσωπικά προβλήματα, να δοκιμάσει καινούργια συναισθήματα και να πειραματιστεί με τις διάφορες πτυχές της ταυτότητας του.
Η “σκοτεινή” πλευρά του διαδικτύου
Όσον αφορά στη ‘’σκοτεινή’’ πλευρά του διαδικτύου, αφορά στις απαγορευμένες σελίδες (πορνογραφικό υλικό, έγκλημα κ.τ.λ.) και τα chat rooms που χρησιμοποιούν ακατάλληλο λεξιλόγιο. Στην περίπτωση αυτή τα άτομα εκφράζουν καταπιεσμένες ανάγκες του εαυτούς τους, τις οποίες η πλευρά αυτή του διαδικτύου συντηρεί και επιβραβεύει, καθώς δεν ασκείται καμία κριτική. Τα βασικά στοιχεία του διαδικτύου που προάγουν τόσο την “καλή” όσο και την “κακή” πλευρά αυτού είναι κυρίως η ανωνυμία, καθώς εφόσον δεν γνωρίζουμε πως είναι κάποιος τον φανταζόμαστε όπως θέλουμε εμείς. Οι χρήστες αναφέρουν συχνά ότι φαντάζονται τους διαδικτυακούς τους φίλους, τους οποίους δεν έχουν γνωρίσει προσωπικά ως όντα τα οποία ζουν σε μία άλλη διάσταση. Η επικοινωνία στο διαδίκτυο είναι «ασύγχρονη» και δεν έχει την άμεση ανατροφοδότηση που έχει στην πραγματική ζωή.
Ο εικονικός κόσμος ενώνεται με τον πραγματικό…
Βέβαια, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου παραπάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και πάνω από τα τέσσερα πέμπτα των εφήβων σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μόνιμα συνδεδεμένο σε αυτό. Το διαδίκτυο πλέον, καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής μας και έχει ενσωματωθεί σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας μας. Ο εικονικός κόσμος ενώνεται με τον πραγματικό και η εικονική πραγματικότητα δεν αποτελεί πλέον συνώνυμο του διαδικτύου. Συνεπώς, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το διαδίκτυο στη ζωή μας και να ενισχύσουμε τους εφήβους στην ασφαλή πλοήγηση σε αυτό.
Ειρήνη Μπαϊρακτάρη
Σχολική ψυχολόγος PhD
Επικοινωνήστε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες.
Διαβάστε επίσης για τις μαθησιακές δυσκολίες και την εργοθεραπεία.
stirixisplus – ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ