Πολλές φορές τα παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες, και όχι μόνο, αργούν να κατακτήσουν αυτονομία όσον αφορά στη χρήση της τουαλέτας.
Οι γονείς δυσκολεύονται να βοηθήσουν τα παιδιά τους στη σωστή χρήση τουαλέτας, ιδιαίτερα αν υπάρχουν και συνοδά προβλήματα ανάπτυξης. Αν παρατηρούμε πολλές δυσκολίες όσον αφορά στο κομμάτι των δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, όπως σίτιση, ένδυση-απόδυση, τουαλέτα, προσωπική υγιεινή κλπ., καλό θα ήταν να απευθυνθούμε σε έναν εργοθεραπευτή για αξιολόγηση. Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχουν κάποιοι τρόποι που μπορούμε να βοηθήσουμε στη διαδικασία αυτή.
Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι για να είναι έτοιμο το παιδί να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα θα πρέπει να έχει κατακτήσει κάποιες δεξιότητες. Αυτές είναι, να έχει κατακτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων, να μπορεί να βάζει και να βγάζει τα ρούχα του, να χρησιμοποιεί λέξεις για το χώρο της τουαλέτας, καθώς και για του ούρα και τα κόπρανα και να μπορεί να κάθεται στην τουαλέτα.
Τα στάδια που περνάει ένα παιδί για να γίνει αυτόνομο στη χρήση τουαλέτας είναι τα εξής. Πρώτα το παιδί οδηγείται στην τουαλέτα, σε δεύτερο στάδιο εκφράζει την ανάγκη του να ουρήσει, στο τρίτο στάδιο ζητάει να πάει στην τουαλέτα και στο τελευταίο στάδιο το παιδί πηγαίνει μόνο του. Υπάρχουν κάποιοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να διευκολύνουμε τα πρώτα βήματα του παιδιού. Αυτά είναι:
- Να προβλέπουμε την ανάγκη του παιδιού που έχει τακτικά ωράρια ούρησης και αφόδευσης.
- Να περιλάβουμε στην πρωινή και στη βραδινή ρουτίνα το κάθισμα στη λεκάνη ή στο γιογιό.
- Να επιβραβεύουμε την επιτυχία και την προσπάθεια.
- Να αποφεύγουμε την επίκριση και την τιμωρία.
- Να αφαιρέσουμε τις πάνες.
- Να διδάξουμε το παιδί πώς να βοηθά στο ντύσιμο και γδύσιμο των ρούχων του έως ότου να το κάνει μόνο του.
- Να αυξάνουμε σταδιακά τη συχνότητα χρήσης της λεκάνης ή του γιογιό και όχι την μεγάλη παραμονή σε αυτά.
- Να ενθαρρύνουμε το παιδί να μας ενημερώνει κάθε φορά που ουρεί ή αφοδεύει (για να φτάσει στο σημείο αναγνώρισης ότι πρόκειται να κατουρήσει ή να αφοδεύσει που είναι το επόμενο στάδιο).
- Να χρησιμοποιήσουμε ένα κουτί για να ακουμπάει πάνω τα πόδια του όταν χρησιμοποιεί τη λεκάνη.
- Να κρατήσουμε ένα ημερολόγιο καταγραφής των κενώσεων του παιδιού έτσι ώστε να προσαρμόσουμε ανάλογα τις επισκέψεις στην τουαλέτα.
- Να χρησιμοποιήσουμε ένα βιβλίο επαίνου όπου θα κολλάμε αυτοκόλλητα για κάθε επιτυχία ή προσπάθεια. Όταν το παιδί θα έχει μαζέψει ένα συγκεκριμένο αριθμό από αυτοκόλλητα θα υπάρχει μία ανταμοιβή (πχ. να πάμε βόλτα μαζί σε ένα αγαπημένο του μέρος).
Είναι σημαντικό αν το παιδί δυσκολεύεται ή δε συνεργάζεται η τουαλέτα να μην μετατραπεί σε πεδίο μάχης. Σταδιακά ο έλεγχος πρέπει να μετατεθεί στο παιδί καθώς ο σκοπός της καθημερινής εκπαίδευσης είναι να αποκτήσει επίγνωση των αισθήσεων και των ενεργειών που σχετίζονται με τη σωστή χρήση της τουαλέτας.
Καλή επιτυχία!
Σιώμου Κατερίνα
Εργοθεραπεύτρια SI