Τι είναι η Τροφική Επιλεκτικότητα;
Η Τροφική Επιλεκτικότητα είναι η κατανάλωση μιας ασυνήθιστα περιορισμένης ποικιλίας τροφίμων. Πρόκειται για τη τάση των παιδιών να περιορίζουν τις τροφές που καταναλώνουν, επιλέγοντας συγκεκριμένα τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων. Συνήθως, αποφεύγουν μια ολόκληρη ομάδα από την διατροφική αλυσίδα όπως π.χ γαλακτοκομικά, λαχανικά, φρούτα κ.τ.λ.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά παιδιών με Τροφική Επιλεκτικότητα;
1. Περιορισμένο εύρος τροφών: Συνήθως επιθυμούν τη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών που τους είναι οικεία και γνωστά.
2. Δυσκολία με νέες τροφές: Ενδέχεται να αποφύγουν να δοκιμάσουν νέα τρόφιμα ή παρουσιάζουν έντονη αντίσταση όταν τους προσφέρονται νέες γεύσεις, υφές ή μυρωδιές.
3. Αισθητηριακή Ευαισθησία: Μπορεί να είναι ευαίσθητα σε συγκεκριμένες υφές (π.χ μαλακές ή σκληρές) και να έχουν αρνητική αντίδραση σε αυτά τα ερεθίσματα.
4. Αναστάτωση στις αλλαγές που αφορούν το φαγητό: Χαρακτηρίζονται από έντονο άγχος ή δυσφορία όταν οι τροφές που προτιμούν αλλάζουν.
5. Περιορισμένη Διατροφική Ποικιλία: Τα γεύματα τους περιλαμβάνουν περιορισμένες τροφές, χαμηλές σε θρεπτικά συστατικά.
6. Σωματικές ή/και Ψυχολογικές Αντιδράσεις: Ορισμένα παιδιά χαρακτηρίζονται από σωματικές αντιδράσεις όπως ναυτία, εμετό ή πόνο που μπορεί να συνοδεύονται από άγχος ή ανησυχία γύρω από το φαγητό ιδιαίτερα όταν τους ζητείται να δοκιμάσουν κάτι νέο ή να συμμετέχουν σε κοινωνικές καταστάσεις που περιλαμβάνουν φαγητό.
7. Επαναλαμβανόμενη Συμπεριφορά: Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών ιδιαίτερα αυτά που είναι στο Φάσμα του Αυτισμού έχουν μια σταθερή ρουτίνα για τα γεύματα και είναι απρόθυμα να αλλάξουν συνήθειες(Taylor & Emmett, 2018).
Ποιες είναι οι πιθανές Αιτίες της Τροφικής Επιλεκτικότητας;
Η Τροφική Επιλεκτικότητα μπορεί να προκληθεί από πολλούς παράγοντες , οι οποίοι περιλαμβάνουν:
1. Φυσιολογική ανάπτυξη: Στην ηλικία των 2-6 ετών, τα παιδιά περνούν από μια περίοδος όπου η όρεξη τους μειώνεται και θεωρείται φυσιολογική. Ταυτόχρονα, αναπτύσσουν μια αυξημένη ευαισθησία στις γεύσεις, τις υφές και τις μυρωδιές των τροφών με αποτέλεσμα να αποφεύγουν συγκεκριμένα τρόφιμα.
2. Αισθητηριακές Δυσκολίες: Ορισμένα παιδιά λόγω αισθητηριακών δυσκολιών δεν δοκιμάζουν συγκεκριμένες γεύσεις ή υφές.
3. Ψυχολογικοί/Συναισθηματικοί παράγοντες: Το άγχος, οι αλλαγές στη ρουτίνα ή ακόμη και οι συναισθηματικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια των γευμάτων μπορεί να οδηγήσουν σε επιλεκτική σίτιση. Τα παιδιά συχνά χρησιμοποιούν τη τροφή ως ένα μέσο έκφρασης ή ελέγχου του περιβάλλοντος τους.
4. Επιρροές του Περιβάλλοντος ή αρνητικές εμπειρίες που σχετίζονται με τη τροφή: Μια αρνητική εμπειρία όπως πνιγμός με κάποια τροφή μπορεί να δημιουργήσει φόβο στα παιδιά. Επιπλέον, οι διατροφικές συνήθειες της οικογένειας παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τις διατροφικές επιλογές των γονιών ή αδερφών τους ενώ οι εντάσεις κατά τη διάρκεια των γευμάτων μπορούν να ενισχύσουν την αρνητική συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό(Emmett & al, 2018).
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί με τροφική επιλεκτικότητα να διευρύνει;
Είναι σημαντικό το φαγητό να αποτελεί μια ευχάριστη εμπειρία και να συνδέεται με θετικά συναισθήματα για το παιδί!
Προσπαθήστε να εισάγετε νέες τροφές σταδιακά και σε μικρές ποσότητες. Μπορείτε να αναμείξετε τη νέα τροφή με κάτι που το παιδί ήδη αγαπά.
Δημιουργήστε ευχάριστες στιγμές γύρω από το φαγητό όπως οικογενειακά γεύματα ή δραστηριότητες μαγειρέματος. Αυτό μπορεί να βοηθήσει το παιδί να συνδυάσει το φαγητό με θετικά συναισθήματα.
Ενθαρρύνετε το παιδί να δοκιμάσει νέα τρόφιμα αλλά αποφύγετε τη πίεση ή τη τιμωρία. Η θετική ενίσχυση και η επιμονή είναι πολύ σημαντικές.
Κάντε τα γεύματα οπτικά ελκυστικά. Χρησιμοποιήστε χρώματα, σχήματα και διάφορες υφές για να κάνετε τις τροφές πιο ελκυστικές στο παιδί. Μια ευχάριστη και δημιουργική προσέγγιση της τροφικής επιλεκτικότητας είναι το FoodPlay όπου το φαγητό γίνεται ένα μέρος παιχνιδιού. Πάρτε φρούτα, λαχανικά και φτιάξτε ανθρωπάκια ή ζωάκια. Αφήστε το παιδί να λερωθεί με την υφή του γιαουρτιού, της μαρμελάδας κ.α χωρίς να πιέζουμε το παιδί να φάει(Sachdev,2023).
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε τις προτιμήσεις και τις αποφυγές του παιδιού και να προσαρμόσετε τη διατροφή του σύμφωνα με αυτές, ενώ ταυτόχρονα προσπαθήστε να εισάγετε νέα τρόφιμα με τρόπο που δεν προκαλείται άγχος στο παιδί.
Εάν η τροφική επιλεκτικότητα είναι έντονη ή διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, προτείνεται η αξιολόγηση του παιδιού από διατροφολόγο, παιδοψυχολόγο, λογοθεραπευτή ή εργοθεραπευτή.
Στο κέντρο μας στο Περιστέρι πραγματοποιούνται ομαδικές ή ατομικές συνεδρίες σίτισης με στόχο την οργάνωση και την αυτονομία του παιδιού κατά τη σίτιση, την αύξηση των τροφικών επιλογών και τη δοκιμή νέων τροφών. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210-577-0577 .
Η Λογοθεραπεύτρια
Ξένη Βιβλιογραφία
Emmett, P.M., Hays, N.P., & Taylor, C.M.(2018). Antecedents of picky eating behavior in young children. Appetite,130, 163-173.
Taylor, C.M., & Emmett, P.M.(2019).Picky Eating in children: causes and consequences. The Proceedings of the Nutrition Society, 78(2), 161-169.