Οι Σύνθετες Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (ΣΔΚΖ) αποτελούν έναν τομέα στον οποίο η εργοθεραπεία παρεμβαίνει, ώστε το άτομο να είναι ανεξάρτητο στη συμμετοχή του στην κοινότητα και στη συνύπαρξή του με τους γύρω του. Στις ΣΔΚΖ περιλαμβάνονται δραστηριότητες της καθημερινότητας, όπως οι δουλειές του σπιτιού, η φροντίδα κατοικίδιων ζώων, η μετακίνηση μέσα στην κοινότητα και τα ψώνια.
Η ενασχόληση ενός παιδιού ή εφήβου με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες εξυπηρετούν διπλό σκοπό, εφόσον αυτές από μόνες τους αποτελούν τόσο στόχο, όσο και μέσο της ανάπτυξης κινητικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων επεξεργασίας.
Οι ΣΔΚΖ στις οποίες μπορεί να συμμετάσχει ένα παιδί διαφέρουν ανάλογα την ηλικία του και το επίπεδο των κινητικών, αισθητηριακών και εκτελεστικών του δεξιοτήτων. Παρακάτω παρατίθενται κάποια παραδείγματα σύνθετων δραστηριοτήτων ανά ηλικιακή ομάδα:
3-5 ετών (προσχολική ηλικία)
- Τακτοποιεί τα παιχνίδια του
- Στρώνει το κρεβάτι του
- Βάζει τα άπλυτα ρούχα του στο καλάθι
- Βοηθά στο στρώσιμο του τραπεζιού
- Φτιάχνει (με επίβλεψη) «κρύα» σνακ (π.χ. ένα απλό σάντουιτς)
6-11 ετών (μέση παιδική ηλικία)
- Στρώνει και καθαρίζει το τραπέζι του γεύματος
- Κρατά επαφή με φίλους χρησιμοποιώντας το τηλέφωνο
- Ψωνίζει μαζί με τους φροντιστές του
- Βάζει τα ψώνια στη θέση τους
- Διαχειρίζεται χρήματα και αρχίζει να κατανοεί την αποταμίευση
- Έχει επίγνωση για πιθανούς κινδύνους (π.χ. σχετικά με την ασφάλεια του φαγητού, με τους «αγνώστους», με σεισμό/φωτιά)
- Επισκέπτεται σπίτια φίλων ή συγγενών στη γειτονιά αυτόνομα
- Κάνει ποδήλατο/πατίνι στη γειτονιά
12-15 (αρχική φάση εφηβείας)
- Ετοιμάζει ζεστά και κρύα γεύματα
- Χρησιμοποιεί το τηλέφωνο και τον υπολογιστή για να στείλει και να λάβει πληροφορίες
- Ψωνίζει μόνο του σε κατάστημα
- Είναι υπεύθυνο για την ασφάλειά του κατά την κυκλοφορία του στην κοινότητα (π.χ. προσέχει τα φανάρια και τα σήματα κυκλοφορίας)
- Χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς (χωρίς να είναι πάντοτε απαραίτητη η επίβλεψη)
- Γνωρίζει τα «βασικά» για τις πρώτες βοήθειες
- Εμπλέκεται σε δομημένες ή αδόμητες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου με συνομηλίκους
Βιβλιογραφικές πηγές και προέλευση αρχικής εικόνας:
Dunn, M.L., & Lukas, K.M. (2015). Instrumental Activities of Daily Living, Driving, and Community Participation. In J. Case-Smith & J.B. O’ Brien (Eds.), Occupational Therapy for Children and Adolescents (461-482). Elsevier.
Wood, V. (2023). Instrumental Activities of Daily Living. The OT Toolbox. https://www.theottoolbox.com/instrumental-activities-of-daily-living/